Mendeley  

Zotero  

Nemati Z, Niknami K A, Heydari Dastenaei M, Roustaei Farsi E. Evaluation of the location of the geographical bases on the settlements of the Sassanid period in the highlands of southwestern Iran, A case study: Plain of Arsanjān, Fārs province.. JRA 2023; 9 (1) :131-149
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-359-fa.html

محوطه‌های باستانی نشان‌دهنده چشم‌انداز فرهنگی حاصل برهم‌کُنش انسان و محیط بوده و متأثر از مجموعه‌ای از عوامل جغرافیایی، طبیعی و اجتماعی- فرهنگی هستند. به بیان دیگر سکونتگاه‌های باستانی به‌عنوان یادگارهای فضایی فعالیت‌های اولیه انسان‌ها، حامل اطلاعات در مورد سازگاری اولیه انسان و دگرگونی محیط هستند، تفسیر و آشکارسازی اطلاعات محیطی توزیع سکونتگاه می‌تواند شرایطی را برای درک بیشتر تعامل بین انسان و محیط در این دوران فراهم کند. در این تعامل عوامل محیطی چون ارتفاع از سطح دریا، شیب، منابع آب، پوشش گیاهی، درجه شیب و کاربری اراضی هرکدام به‌نوعی خود بسترهای جغرافیایی و طبیعی هستند که در پراکنش محوطه‌های باستانی نقش مؤثری دارند. هدف از این پژوهش ارزیابی بسترهای جغرافیایی بر استقرارهای باستانی دوره ساسانی در دشت میانکوهی ارسنجان است. براین‌اساس شش عامل جغرافیایی به‌عنوان عوامل محیطی یا متغیر مستقل و مساحت محوطه‌های باستانی به‌عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. به‌منظور بررسی این عوامل، از نرم‌افزارهای Arc GIS و SPSS و روش‌های تحلیل کمی از نوع آمار استنباطی با روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج این تحلیل‌ها مشخص کرد که محوطه‌های دوره ساسانی با تعدادی از عوامل طبیعی وابستگی‌هایی را در سطح متوسط تا ضعیف و تعدادی از عوامل محیطی نیز وابستگی زیادی را نشان می‌دهد. در تحلیل و ارزیابی الگوهای استقراری محوطه‌های ساسانی با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، چهار الگو به‌دست آمد و علاوه‌بر یک محوطه بزرگ در منطقه به‌همراه محوطه‌های کوچک‌تر اقماری آن‌که روستاهای بزرگ و کوچک با شیوه کشاورزی و دامداری هستند، یک الگوی دیگر نیز مشخص گردید که احتمالاً با کارکرد و محل قرارگیری آن‌ها در چشم‌انداز منطقه مرتبط است. این نوع محوطه‌ها به‌دلیل قرارگیری بر روی تپه‌ماهورها، بسترهای صخره‌ای و مناطق تقریباً مرتفع، یادآور قلعه‌های نظامی و یا پاسگاه‌های بین‌راهی هستند.